W czerwonym żurnalu ukazał się artykuł podsumowujący dotychczasowe osiągnięcia oraz dalsze kierunki rozwoju radioterapii oponiaków.

Obrazowanie PET

• Z uwagi na nadekspresję receptorów somatostatynowych w oponiakach, SSTR (somatostatin receptor) PET może być wykorzystany
  do precyzyjniejszego wyznaczenia obszaru do napromieniania, co pozwala na redukcję marginesów oraz lepszą ochronę OAR, szczególnie w trudnych lokalizacjach, jak np. podstawa czaszki.
• Badanie można również wykorzystać celem oceny odpowiedzi po RT, kwalifikacji do leczenia wznowy i w innych rozpoznaniach,
  np. w gruczolakach przysadki.
• Dostępne znaczniki SSTR PET: 68Ga-DOTATOC. 68Ga-DOTATATE i 68Ga-DOTANOC. Inne znaczniki PET: FLT, FET, F-SiTATE.
• Wytyczne EANM/EANO/RANO/SNMMI dotyczące SSTR PET w oponiakach: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11445317/.

Terapia cząsteczkowa

• LC protonoterapii oponiaków w st. I wynosi >95%.
• Wykazano wyższą LC i większe bezpieczeństwo protonoterapii w oponiakach st. 2 i 3 w porównaniu z radioterapią fotonową.
• MARCIE (II faza) oceniało skuteczność radioterapii w schemacie: 50Gy (fotony) i 18Gy (RBE, jony węgla) u pacjentów z częściowo usuniętym guzem (Simpson 4-5). Po 3 latach PFS – 80,3%.
• W przypadku reradiacji z wykorzystaniem protonów, 2-letnia LC wynosi 74,5%, a mediana PFS – 27,5 miesiąca (stopień II) i 14 miesięcy (st. III).
• Reradiacja protonami lub jonami węgla pozwala na osiągnięcie PFS wynoszącego 34 miesięcy (st. II) i 10 miesięcy (st. III).
• Bezpieczeństwo: w bad. MARCIE 27% pacjentów wymagało leczenia sterydami (9 osób), jeden pacjent zmarł z powodu martwicy popromiennej.

Eskalacja dawki RT

• Brak zysku z eskalacji dawki w oponiakach st. I. Skuteczne i bezpieczne są dawki 50,4Gy-54Gy.
• Alternatywą jest radiochirurgia stereotaktyczna (SRS) i frakcjonowana radioterapia stereotaktyczna (FSRT). W SRS najczęściej stosuje się dawki 12–16 Gy (izodoza 50-80%), a w FSRT - 25–30 Gy/5fx.
• W przypadku oponiaków st. II stosuje się dawki 54Gy po resekcji totalnej, w st. III i w pozostałych oponiakach st. II min. 59,4–60 Gy.
  W SRS używa się dawek 16–20 Gy, a w FSRT 21–35 Gy/3-5fx.
• Eskalacja dawki do 70 Gy poprawia PFS i LC bez istotnego wzrostu ryzyka martwicy popromiennej.
• U pacjentów z częściowo wyciętymi lub nawrotowymi oponiakami st. II uzyskano 3-letnie PFS 100% (subtototalna resekcja) i 55,5% (nawroty) przy akceptowalnej toksyczności.
• Toczące się badanie NCT02693990 ocenia bezpieczeństwo i skuteczność eskalacji dawki przy użyciu RT protonowej w oponiakach wysokiego stopnia złośliwości.

Molekularna ocena ryzyka

• W klasyfikacji WHO z 2021 roku wprowadzono dwie molekularne cechy jako samodzielne kryteria rozpoznania oponiaka st. III – homozygotyczna delecja genu CDKN2A/B lub mutacja promotora genu TERT.
• Ocena ryzyka na podstawie klasyfikacji WHO, zmiany liczby kopii DNA (m.in. utraty 1p, 6q, 14q) oraz profil metylacji DNA umożliwia podział oponiaków na grupy ryzyka i pozwala na lepsze przewidzenie przebiegu klinicznego niż klasyfikacja WHO.
• EORTC 22042-26042 wykazało, że pacjenci z niekorzystnym profilem metylacji i utratą 1p mieli znacznie krótsze PFS po RT
  w porównaniu z przypadkami o korzystnym profilu.
• Molekularna ocean ryzyka pozwala na lepsze dostosowanie leczenia (np. kwalifikacja do RT) nawet u 30% pacjentów.

Terapie skojarzone i zwiększenie wrażliwości guza na radioterapię

• Badania przedkliniczne wykazały potencjał docetakselu, gemcytabiny, kwasu walproinowego i LB-100 w leczeniu oponiaków
  o wysokim stopniu złośliwości.
• Pembrolizumab w badaniu fazy II wykazał obiecujące wyniki u pacjentów z nawrotowymi i resztkowymi oponiakami o wysokim stopniu złośliwości.
• Aktualnie prowadzone są badania kliniczne oceniające skuteczność takiej kombinacji: NCT03604978, NCT04659811, NCT02648997.

Oponiaki związane z przebytą radioterapią lub NF 2

• Oponiaki związane z przebytą radioterapią występują bardzo rzadko, zwykle dotyczą młodszych osób, wykazują bardziej agresywny przebieg, wyższy stopień złośliwości wg WHO i częstsze nawroty. Niektóre badania wskazują na skuteczność SRS w leczeniu tych zmian, ale nie ma jednoznacznych wytycznych postępowania.
• Pacjenci NF2 mają większe ryzyko rozwoju wielu guzów OUN. Napromienianie budzi kontrowersje z powodu ryzyka transformacji złośliwej (głównie w przypadku osłoniaków n. VIII). RT powinna być ostrożnie rozważana szczególnie u dzieci i młodych dorosłych.

Źródło: https://www.redjournal.org/article/S0360-3016(24)03525-9/fulltext

AN/IZ